Fındık Ağacı ile İlgili Bilmeniz Gereken Her Şey!

Doğanın insanlara verdiği mucizevi yemişlerden bir tanesi olan fındık, yüzlerce yıldır tüm mutfakların vazgeçilmez kuruyemişlerinden bir tanesi. İnsana güç veren ve oldukça besleyici olan fındık, aynı zamanda gıda endüstrisinin de vazgeçilmez hammaddelerinden bir tanesidir.

Fındık ağacı yetiştiriciliği de bu nedenle üreticilerin gündeminde olan bir konu. Fındık ağacı ile ilgili bilmeniz gerekenleri yazımızda topladık. Üreticiler için özellikle hazırladığımız, fındık ağacı yetiştiriciliği ile ilgili önemli konular için yazımızı inceleyebilirsiniz.

Fındık Ağacı ile Tanışın!

Fındık hem üreticinin hem de tüketicinin yüzünü güldüren bir yemiş olmasına rağmen küçük üreticiler tarafından pek de fazla üretilmemektedir. Oysa uygun fizibilite çalışması yapıldığı takdirde fındık ağacı yetiştirmek çok da zor bir olay değildir. Fındık da dahil olmak üzere bazı kuruyemişler bahçecilik için mükemmel bir seçimdir. Hem meyvesi hem de gölgesi ile bahçeniz için harika bir yatırım olabilir.

Fındık, yetiştirilmesi en kolay yemişlerdendir. Yemin yetiştiriciliğine yeni başlayanlar için mükemmel bir tercihtir. İngilizce’de “ela” kelimesini de karşılayan hazel yanı fındık ağacı, corylus familyasından gelmektedir. Kuzey Yarımküre’nin ılıman iklimlerinde sıkça görülen, yaprak döken ağaç ve çalı cinsine üyedir.

Gelelim fındık ağacı çiçeklenme sürecine… Fındık ağacı, çift tırtıklı ve basit marjlı, yuvarlak yapraklı bir ağaçtır. Fındık ağacı çiçekleri ilkbaharda yapraklardan önce çok erken üretir. Fındık ailesinin tüm üyeleri, kış sonlarında ve baharın başlarında çarpıcı sarkan sarı çiçekler üretirler. Bunlar, bitkilerin dışı çiçekleri döllemek ve iyi bir mahsul sağlamak için gerekli poleni içeren erkek kısımlarıdır. Polen bulutları dal uçlarında tutulan minik dışı çiçekleri tozlamak için rüzgarlı bir günde ortaya çıkarlar. Bu rüzgarla tozlanan somunların aktif olarak açıkta bir alanı tercih ettiği anlamına gelir. Ayrıca, hem yağışlı hem de soğuk kış aylarına dayanacak kadar olağanüstü sertlerdir. Bu onları bahçenin sorunlu kısımları için çok faydalı bitkiler yapar.

Peki fındık ağacı ne kadar büyür? Bu ağaçlar genellike 4.5 metre genişliğine ve 3 ila 6 metre arası bir uzunluğa sahip olabilirler. Fındık ağacı üretici ile iyi anlaşan bir ağaçtır. Bu ağacın çalı olarak doğal biçimde yetişmelerine izin verebilir veya budayarak küçük bir ağaç şekline sokabilirsiniz.

Fındık Ağacı Bakımı Nasıl Yapılır?

Gelelim fındık ağacı bakımı ile ilgili dikkat edilmesi gerekenlere… Her şeyden önce bahçenizin fındık yetiştirmek için uygun olup olmadığına karar vermeniz gerek. Amatör üreticilerin de alanın profesyonellerinin de işini kolaylaştırabilecek olan önerileri bir araya getirdik. Fındık için ideal toprak hangisidir, dikimi nasıl gerçekleştirilir, verimli döllenme nasıl desteklenir, sulama ve gübrelemede nelere dikkat edilmelidir gibi soruların cevabına bu kısımda ulaşabilirsiniz.

Findik Ağacı Nerede Yetisir?

Findik ağacı dikmek isteyen üreticiler icin ilk olarak dikkat edilmesi gereken nokta iklim ve bitki örtüsü şartlarıdır. Her ne kadar dayanıklı ve az zahmet isteyen bir bitki olsa da, findik ağacı üretimi icin belirli iklim şartlarının varolması gerekir.

Findik ağacı ülkemizde genel olarak Karadeniz Bölgesi’nde yetişmektedir. Burandan yola çıkarak findik ağacı icin gerekli olan iklim şartlarını degerlendirebiliriz. Findik ağacı serin, nemli yazları ve ılıman kışları olan veya deniz iklimlerinde en iyi mahsulü alır. Öteki şartların ideal hale getirilmesi sonuçları iyileştirebilmesine rağmen, yaz sıcaklıklarının yüksek olduğu alanlar ideal değildir. Aşırı kış soğuğu olan alanlar da sorunlu olabilir. Bitkilerin sürgünleri - 29°C’ye (kadar dayanıklı olsa da, çiçeklenme döneminde - 10°C’nin altındaki kış sıcaklıkları, erkek çiçeklere zarar verebilir ve bu yıl meyve setinin olasılığını azaltır.

Soğuk iklimlerde fındık ağacı üretimi gerçekleştiriyorsanız, donma işleminin gerçekleştiği ceplere dikimden kaçınmalısınız. Eğer findik ağacı üretimini sıcak iklimlerde gerçekleştiriyorsanız da bu sefer rüzgarlı yerleri tercih etmemelisiniz.

Fındık ağaçları ayrıca aşırı sıcağa veya uzun bir kuru mevsimleri tolere edemezler. Sıcak iklimlerde güvenilir bir sulama kaynağına sahip korunaklı bir alan gereklidir.

Fındık Ağacı için İdeal Toprak

Fındık ağacı yetiştirmek için toprak ilk dikkat edilmesi gereken elementtir.  Fındık, iyi drene edilmiş ve besin oranı düşük toprağı tercih eder. Bunu bir avantaja çevirebilir ve bahçenizin düşük besin düzeyine sahip bölgelerine fındık dikebilirsiniz. Aşırı zengin toprak, çiçek ve kuruyemiş yetişmenizi desteklemez, onun yerine bol miktarda yaprak büyümesi sağlar. Neticede fındık ağacı ile istenilen fındık üretimi olduğu için, toprağın besin oranını standartın altında tutabilirsiniz.

Fındık Ağacı Dikimi

Fındık fidenizi aldınız. Bahçenize geldiniz. Sıra geldi fındık ağacı için dikim işlemine… Dikim deliğini, kok topun iki katı genişlikte ve ağacın toprak çizgisinin etrafındaki toprakla bile eşit olacak kadar derinleştirin. Ağacı deliğe yerleştirin ve çıkardığınız toprakla deliğin kalanını doldurun. Hava boşluklarıcı çıkarmak için ayağınızla bastırın. Dikimden sonra toprağı ağacın etrafına yavaş ve derin bir şekilde sulayın.

En Verimli Döllenme

Fındık ağacı teknik olarak kendi kendine döllenir. Ancak elbette ki onları bir grup halinde yerleştirirseniz, polenin bir fındıktan diğerine kayması için her zaman daha iyi sonuçlar alırsınız. Bu nedenle alanınız varsa birden fazla fındık fidesi ekmeye çalışın. Fındık ağacı için en iyi döllenmeyi bu şekilde elde edebilirsiniz. Boş alanınız varsa, küçük bir fındık bahçesi ekmeyi, bol bol yer açmak için yaklaşık 4 metre aralıklarla ağaç dikmeyi deneyin. Tozlaşma potansiyelini en üst düzeye çıkarmak için farklı çeşitlerde bir matris oluşturun. Bir başka değişle, 15’e yakın farklı çeşidi olan fındık fidanlarından iyi ürün veren birkaç tanesini bir arada ekmeye çalışın. İyi bir eşleşme sağlamak için, büyümek istediğiniz ağaçların tozlayıcı uyumluluğunu kontrol edin. Başarılı tozlaşmayı sağlamak için çeşitlerin aynı zamanda çiçek içinde olması gerekir. Bunun  için fideleri aldığınız yerdeki satıcılarla konuşabilirsiniz.

Fındık Ağacı Sulaması

Gelelim fındık ağacı nasıl sulanır sorusuna… Fındık ağacının veya toprağın etrafındaki toprağın tamamen kurumasına asla izin vermeyin. Kuru aylar sırasında haftada bir su verin. Fındık ağacı etrafına verdiğiniz suyun toprağın derinliklerine nüfuz etmesi önemlidir.

Fındık Ağacı Nasıl Budanır?

Fındık Ağacı için GübrelemeFındıkların bakımı oldukça kolaydır. Çalının açık bir şekilde yetişmesini teşvik etmek için fındık ağacı kışın budanır. Budama işlemi, ağaçtaki en eski büyümenin yaklaşık üçte birini kaldırarak, sapları zemin seviyesine keserek veya dikkatlice keserek yapılır.. Merkezi hafif ve havadar tutmak için kalabalık bölgeler inceltilmelidir. Fındık ağacı budanırken geçiş dallarını kesilir, fakat dışı çiçeklerin çoğunu taşıyan genç dallar bırakılır. Bu sayede fındık ağacı üzeriden maksimum verim elde edilmiş olur.

Fındık ağacı için ideal toprak kısmında da belirttiğimiz gibi, fazla verimli bir toprağa ihtiyacınız yok. Bu durum findik ağacı yetiştirmeyi kolay kalan özelliklerden bir tanesidir. Eğer fındık ağacı iyi bir toprakta yetişiyorsa, fındıkların düzenli gübrelemeye ihtiyacı yoktur. Ancak arada ağaca kulak vermek ve dikkatli olmak gerek. Eğer ağacınızda yavaş büyüme ve soluk yapraklar fark ederseniz, ilkbaharda az miktarda azotlu gübre kullanabilirsiniz.

Fındık Ağacı Sürgünleri

Fındık ağacında yeni gelen sürgünler çoğu zaman ana gövdeden belli bir mesafede, doğrudan bitkinin köklerinden yetişen saplardır. Bunlar aşılmaz bir gövde kütlesini önlemek için kazılmalı veya derhal çıkarılmalıdır. Ağaçtan en yüksek verimi alabilmek için sürgünlere dikkat etmeniz gerekir.

Fındık Ağacı Üretiminde Potansiyel Problemler

Eğer fındık ağacı üretmeye karar verdiyseniz, kimi potansiyel problemlere karşı kendinizi hazırlamanız gerek. Bu problemlerle karşılaşılma ihtimali hemen hemen her alanda yüksektir. Bu nedenle önceden bu sorunlara karşı strateji geliştirmek işinizi kolaylaştırabilir.

Aşırı Sıcaklık

Fındık ağacı üreriminde başınıza gelebilecek ilk potansiyel problem aşırı sıcaklık geçişleridir. Normal şartlar altında yağışlı olan bölgelerde bile iklim değişikliği nedeni ile kimi zaman aspiri sıcak geçişler yaşanmaktadır. Fındık ağacı aşırı sıcağa veya uzun kurak bir mevsimde tolere edemez. Rüzgarlı koşullarda kurumaya özellikle duyarlıdırlar. Bu nedenle aşırı sıcaklarda sulama miktarını arttırmanız gerekir.

Soğuk Yaralanmaları

Aşırı sıcaklar gibi aşırı soğuklar da fındık ağacı için olumsuz durumlardır. Çok sert ve dayanıklı bir bitki olmasına rağmen, fındık üretimi için büyürken ağaçlar erken kış döneminde çiçeklenme döneminde korunmasızdır. Çiçeklenme döneminde - 10°C'nin altındaki sıcaklıklar erkek çiçeklere zarar verir ve polenleri yok eder. Aşırı sıcak olacağı ön görülen kışlarda fındık ağacı size verim getirmez.

Böcekler ve Zararlılar

Gelelim fındık ağacı yüzünden başınızın belaya girme ihtimali olan öteki canlılara! Gri sincap, tehlikelerin en büyüğüdür. Fındık ile beslenen bu canlı, her ne kadar sevimli olsa da hasatınıza ket vurabilir. Fındık olgunlaşma sürecinde iken ağacı tahrip edebilir. Fındık dışında potansiyel tehlike getiren bir başka canlı da böceklerdir. Böcekler olgunlaşmamış somunlara yumurta bırakır. Yumurtalar, olgunlaşan somunu yiyen kurtçuklara dönüşür ve ağaçlara zarar verir. Ağaçlara ilaçlama yapmak bu konudan kurtulmanıza yardımcı olacaktır.

Fındık Ağacı Hasadı

Fındık ağacı bakımı ile ilgili bilinmesi gerekenlere değindik. Sıra geldi fındık ağacı hasatına… Bütün bir kış boyu beklediniz, ağacınıza iyi baktınız. Şimdi de meyvesini toplamak ve tadını çıkartmak hakkınız!

Fındık Ağacı Ne Zaman Ürün Verir?

İlk olarak fındık ağacı ne zaman ürün verir sorusuna yanıt bulalım… Yeni dikilen fındık ağacı, ağaç oluşana kadar fındık ekinleri üretmeye başlamaz. Ağacın dikilmesinden iki ila beş yıl sonra ilk fındık üretiminin olması beklenebilir. Başlangıçtaki ürünler genellikle küçüktür, ancak ağaç olgunlaştıkça, bitkilerin büyüklüğü artar. Olgun bir fındık ağacı, bir yılda 25 kiloya kadar ürün üretebilir. Bir ağaç üretmeye başladığında, her yıl mahsul bekleyebilirsiniz. İyi bakılan bir fındık ağacı yaklaşık olarak  50 yıla kadar yeni ürün vermeye devam eder.

Bir fındık ağacı beş yıldan daha büyükse ve henüz fındık üretmediyse, ağacın muhtemelen eşi eksiktir. Fındık ağaçları, bir fındık mahsulü üretmek için farklı bir fındık çeşidinden çapraz tozlaşma gerektirir. Bir tanesi tozlaştırıcı, diğeri ise somun mahsulü elde etmek için üretici olarak güçlü genetik farklılıklara sahip iki fındık ağacı yetiştirmelisiniz. Bu ağaçların, çapraz tozlaşmanın gerçekleşmesi için birbirlerinden yaklaşık 20 metre uzakta olması gerekir.

Bireysel Kullanıcı için Fındık Hasadı

Fındık ağacı ne zaman hasat edilir? Fındıkların etrafını saran kabuklar sarıya çalar çalmaz fındıklar toplanmaya hazırdır. Bu durum da genelde sonbahar aylarına denk gelir. Fındık toplandıktan sonra eğer tamamen olgunlaşmadıysa bir çarşaf ya da branda üzerine serilebilir. Daha sonra kasa ya da bez torba içerisinde, kuru ve havadar bir yerde saklanır.

Fındık toplama zamanının geldiğini, ağaçtan düşen tohumlara göre de değerlendirebilirsiniz. Olgunlaşan fındıklar aşağıya düşerler ve size fındık ağacı hasatı zamanının geldiğini bildirirler. İlk düşen fındıklar özellikle de ilk yıllarda boş olabilir. Yanlış bir şey yaptığınız düşüncesine sakin kapılmayın! Bu durum seneler içerisinde toparlayacaktır.

Ticari Üretici İçin Fındık Hasadı

Az önce de belirttiğimiz gibi, toptan fındık yıllık olarak sonbaharın ortasında toplanır. Sonbahar sona erdiğinde, ağaçlar fındıklarını ve yapraklarını bırakır. Ticari yetiştiricilerin çoğu, ağaçtan sallamak için ekipman kullanmak yerine fındıkların kendiliğinden düşmesini bekler. Fındıkların hasat edilmesi elle veya düşmüş fındıkların manuel veya mekanik tırmıklanması ile gerçekleştirilir.

Ticari hasatta dört ana ekipman parçası kullanılmaktadır: süpürücü, biçerdöver, somun arabası ve forklift. Süpürücü, somunları sıraların ortasına doğru hareket ettirir, biçerdöver, somunları döküntülerden kurtarır ve ayırır, somun arabası, biçerdöver tarafından toplanan somunları tutar ve forklift, işlemciye gönderilen somunları istifler.

Dünyada Fındık Üretimi

Ülkemiz dünyada fındık üretiminin bir numarasıdır. Anadolunun verimli toprakları üzeride pek çok yerde fındık ağacı üretimi gerçekleşmektedir. Türkiye’den sonra ise İtalya, Amerika Birleşik Devletleri, Azerbaycan ve Gürcistan gelmektedir. Bu verimli topraklarda, hem hobu bahçeciliği alanında hem de endüstriyel üretim için fındık ağacı yetiştirmek, biraz sabır ve biraz da ilgi ile olumlu sonuçlar verebilecek bir uğraştır!