Özellikle sosu ile ön planda olan soya bitkisi birden çok kullanım alanına sahiptir. İçerdiği yüksek protein miktarı ile sporcuların ilk tercihlerinden bir tanesi olan soya, et tüketmeyi tercih etmeyen insanlar tarafından da rağbet görmektedir. Peki besin değeri ile adından söz ettiren bu soya nedir, detaylı bilgiler için yazımızın devamını okuyabilirsiniz.
Soya Nedir?
Soya ya da latince adı ile Glycine Max, baklagiller familyasına ait bir fasulye çeşididir. Soya ortalama 1 ile 1.5 metre arasında bir boya sahip bir bitkidir. Kazık köklü bir bitki olan soya, 2 metreye kadar çıkabilen uzun kök boyu ve kalın kök yapısından dolayı oldukça güçlü bir kök sistemine sahiptir.
Genellikle farklı iklim bölgelerine uygun olan soya, aslında Doğu Asya kökenli bir bitkidir. Özellikle Çin, Kore ve Japonya’da uzun yıllardır ekilip biçilmiştir. Günümüzde dünyada birçok ülkede yapılan soya tarımı, 20 °C’nin altındaki ve 40 °C’nin üstündeki sıcaklığa sahip bölgelere uygun bir tarım değildir.
Ülkemizde de çok yüksek ve çok düşük sıcaklıkların olmadığı bölgelerde yetiştirilen soya, Trabzon, Rize ve Artvin olmak üzere Doğu Karadeniz bölgesinde ve Trakya'da yetiştirilmektedir.
Soya fasulyesi ya da soya bitkisi; sütü, peyniri, filizi ve proteini ile geniş bir kullanım alanına sahiptir. Özellikle vegan beslenme tarzına sahip kişilerin en fazla tercih ettiği ürünler arasında yer alan soya, birçok tarife yakıştığı gibi besin değeri olarak da oldukça zengindir. Soya nedir öğrendiysek artık soyanın faydalarına bakabiliriz.
Soya Faydaları
Soya insan sağlığı üzerindeki faydaları ile dikkatleri üzerine çeken bir bitkidir. İçerisindeki vitamin ve mineraller sayesinde birçok faydası bulunan soya son zamanlarda oldukça tüketilmektedir. Peki soya faydaları nelerdir?
1. Sindirimi Rahatlatmaya Yardımcıdır
Soya bitkisi, zengin lif kaynağı sayesinde sindirimi rahatlatan ve hızlandıran bir besindir. Sindirim sistemini rahatlatıcı etkisi ile kabızlık, sindirim problemleri ve bağırsak rahatsızlıkları yaşayanlar için doğal bir kaynaktır.
2. Kansere Yakalanma Riskini Azaltmaya Yardım Eder
Soya, kansere yakalanma riskini azaltıcı antioksidanlar içerir. Bu antioksidanlar ise serbest radikallerin yayılmasını önleyici özellikleri ile ön plana çıkar. Özellikle prostat kanseri başta olmak üzere farklı türdeki kanser hücrelerinin oluşumunun engellenmesinde yardımcıdır.
3. Kilo Vermeyi Destekleyici Lifler İçerir
Soyada yer alan lifler, sindirimi destekleyebileceği gibi kilo vermeyi de destekleyici olabilmektedir. Özellikle diyet listelerinde yer alan soya sütü, laktoz içermemesiyle şişkinlik problemlerinin de önüne geçebilen bir yapıdadır. Bu sayede soya sütü ile lezzetli smoothieler yapabilir ya da tek başına tüketerek formunuzu koruyabilirsiniz.
Soya sütü gibi şişkinlik problemlerinin neden olan inek sütüne alternatif badem sütünün yapımı için 6 Adımda Badem Sütü Nasıl Yapılır? adlı yazımıza bakabilirsiniz.
4. Kas Yapısını Güçlendirici E Vitaminine Sahiptir
Soya bitkisinde bulunan E vitamini, kas yapısındaki güçlendirici etkisi sayesinde kas gelişimini destekleyici özelliğe sahiptir. Bu sayede düzenli soya tüketimi, kas hücrelerinin gelişmesine ve yenilenmesine yardımcı olmaktadır.
5. Cilt Yapısını Korumaya Yardımcıdır
Soya bitkisinden elde edilen soya yağı, düzenli olarak uygulandığı takdirde ciltteki hyalüronik asit ve kolajen seviyesini arttırarak cildin elastik yapısını korumaya yardımcı olur. Ayrıca soyadan elde edilen yiyecekler bulunan doğal östrojen ise cildin genç kalmasına yardım eder.
6. Uyku Kalitesini İyileştirmeye Yardım Eder
Soyada bulunan magnezyum uyku kalitesini iyileştirmeye yardım eder. Bu sayede düzenli olarak tüketilen doğal soya ürünleri, rahat ve kaliteli bir uykuya yardımcı besinler olarak karşımıza çıkar.
İnsan sağlığı üzerindeki faydalarından dolayı soya bitkisi, oldukça değerli bir bitkidir. Hem ucuz hem de faydalı olan bu soya, zengin kullanım alanı ile de fark yaratan bir bitki olarak karşımıza çıkar. Peki faydaları kadar kullanım genişliği ile adından söz ettiren soyanın kullanım alanlarına gelin birlikte bakalım.
Soya Kullanım Alanları
İnsanların tüketebileceği bir besin olmasının yanı sıra hayvanların da yemlerinde kullanılan soya aynı zamanda biyodizel üretiminde de kullanılmaktadır. Ayrıca tekstil sektöründe de dikkatleri üzerine çeken soya, eco-friendly (doğa dostu) kumaş üretiminde de yer alır. Peki soya hangi alanlarda kullanılır gelin birlikte bakalım.
1. İnsan Besini Olarak Tüketilebilir
Protein açısından zengin olan soya, insanların tüketebildiği bir bitkidir. Soya bitkisinden elde edilen soya sütü, soya fasulyesi, soya kıyması ve soya sosu ile farklı birçok yemek yapılabilir. Örneğin Asya mutfağının vazgeçilmezi miso çorbası, soyanın kullanıldığı bir yemektir.
Özellikle vegan beslenme tarzına sahip kişiler tarafından tercih edilen soya besinleri, hayvansal bir gıdadan edilecek protein miktarını da karşılamaktadır. Hatta soya bitkisinden elde edilen soya kıyması bugün birçok kebap restaurantının tercih etmiş olduğu inek etine de alternatif bir besin olarak karşımıza çıkar.
Soya, ayrıca kuruyemiş sektöründe de kullanılan bir bitkidir. Kavrulmuş olgun soya fasulyelerinden yapılan bir atıştırmalık olan soya fıstığı, aynı zamanda çiğ yer fıstığının soya sosuna batırılıp kavrulması ile de elde edilebilen bir kuruyemiştir.
Yer Fıstığının faydaları hakkında detaylı bilgi edinmek için Yer Fıstığı Faydaları Nelerdir? Kaç Kaloridir? adlı yazımızı okuyabilirsiniz.
Kaliteli ve lezzetli kuruyemişin adresi Kuruyemiş Borsası ayrıcalığı ile satın alabileceğiniz soya kaplamalı fıstık; A, E, C vitaminlerinin yanı sıra demir, kalsiyum, magnezyum ve bakır ihtiyacınızı karşılamaya yardımcı bir kuruyemiştir. Günümüzde sevilen kuruyemiş çeşitlerinden bir tanesi olan soya fıstığı, lezzeti ve faydaları ile dikkatleri üzerine çeker.
2. Hayvan Yemlerinde Kullanılabilir
Soya bitkisinden üretilen soya küspesi, hayvancılık sektöründe kullanılabilen bir besindir. Soyanın yağının çıkarılıp kalan kısmın öğütülmesiyle elde edilen soya küspesi, ucuz ve lezzetli bir yem kaynağıdır. Büyükbaş ve küçükbaş hayvanların yemlerinde kullanılan soya küspesi, hayvanlar için de oldukça faydalı bir besindir.
Sindirimi kolay bir besin olan soya küspesi, içerisinde bulunan temel yağ asitleri, vitamin ve mineraller açısından değerli doğal bir kaynaktır. Soya küspesi, hayvan beslenmesinde kaliteli yem ihtiyacını karşılayabilen uygun fiyatlı bir besindir.
3. Yağ Üretiminde Kullanılabilir
Soya bitkisinin belki de en önemli kullanım alanı soya yağı üretiminde kullanılmasıdır. Soya fasulyesi tanelerinin bir takım fiziksel işlemlerden geçmesi ile elde edilen soya yağı, bitkisel bir besin olması ile hayvansal yağ tüketmeyenler tarafından tercih edilebilmektedir.
Soya yağı, yalnızca yemeklerde değil aynı zamanda cilt bakımında da kullanılır. Özellikle cilt kırışıklarına iyi gelebilen ve cildi daha parlak göstermeye yardımcı olabilen içeriği ile birçok bakım ürününde kullanılmaktadır.
4. Mum Yapımında Tercih Edilebilir
Petrol atığı olan parafinden yapılan mumların ne derece zararlı olduğu bilinen bir gerçektir. Parafin mumları çevreye toksik bileşikleri yayması ile insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere sahiptir. Özellikle astım hastaları üzerinde son derece tehlikeli olabilen parafin mumlar, kansere de davetiye verebilir.
Ancak parafin mumlara alternatif olabilen soya mumları, %100 doğal ve bitkisel bir kaynağa sahiptir. Bu nedenle parafin mumlarda bulunan toksik etkiler soya mumlarında bulunmamaktadır. Soya fasulyesinin yağı kullanılarak elde edilen soya mumları, ev ortamında da pratik bir şekilde yapılabilir.
5. Endüstriyel Alanda Tercih Edilebilir
Kimyasal birçok ürüne muadil olabilen soya, endüstrideki kullanımı ile de dikkat çeker. Toksik olmaması sebebi ile çevre dostu ürünlerin üretiminde kullanılan soya, birçok endüstri rününde tercih edilir. Örneğin, petrol bazlı mürekkeplere alternatif olan soya mürekkebi, yenilenebilir ve çevre dostu bir üründür.
Aynı zamanda soya bitkisinden üretilen soya köpüğü de birçok kimyasal maddenin yerine kullanılabilmektedir. Örneğin, buzdolaplarında, hidrolik sıvı üretiminde ve otomotiv endüstrisinde yer eden soya köpüğü bitkisel olması sebebi ile toksik etkilere neden olmamaktadır.
6. Yakıtlarda Tercih Edilebilir
Soya bazlı yakıtların petrol bazlı yağlar kadar kaliteli olduğunu söyleyebiliriz. Biyodizel olarak adlandırılan bu yakıt, petrol gibi zararlı etkileri de barındırmaz. Daha da önemlisi, toksik değildir, yenilenebilir ve çevre dostu bir yakıt türüdür.
7. Boya Kalemlerinde Kullanılabilir
Kimyasal birçok maddenin ve petrolün kullanıldığı boya kalemleri insan sağlığı üzerinde son derece zararlı etkilere neden olabilmektedir. Ancak normal boya kalemlerinde kullanılan petrolün yerine soya yağı kullanılarak elde edilen soya bazlı boya kalemler, özellikle çocuklarının sağlığını düşünen bilinçli aileler tarafından tercih edilmektedir.
8. Tekstil Sektöründe Kullanılabilir
Günümüzde organik ürünlere olan ilginin giderek artmasıyla kullanım alanı genişleyen bitkisel ürünlerin başında yer alan soya, doğa dostu kumaşları ile vücuda zarar veren sentetik ürünlerin en iyi alternatifi sayılabilir.
Bitki kökenli kaşmir olarak da adlandırılan soyadan üretilen kumaş, aslında 1937’de Ford Motor Company’nin kurucusu Henry Ford tarafından soya fasulyesini tanıtmak için icat edildi. Henry Ford takım elbisesinde tercih ettiği soya bitkisini aynı zamanda Ford bünyesinde üretilen araçların koltuğundaki kumaşlarda da tercih etmesi ile bir fark yarattı.
Bu yazımızda faydaları ile dikkat çeken bir bitki olan soya nedir sorusunu cevaplamaya çalıştık. Görüldüğü gibi soya bugün kimyasal birçok ürüne muadil olarak kullanılabilen bir bitkidir. Aynı zamanda birçok yiyeceğin yapımında kullanılan bu bitki, besin değeri açısından da son derece değerlidir.
Son olarak, sizler için hazırlamış olduğumuz diğer içeriklerimiz için blog sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
